وبا و توصیه هایی برای پیشگیری

وبا یکی از بیماریهای واگیر عفونی است که فقط در انسان ایجاد بیماری می‌کند. عامل بیماری زایی وبا یک باکتری به نام ویبریو کلرا است و سمي كه اين ميكروب در روده باريك انسان ترشح مي كند، باعث ايجاد بيماري در انسان مي‌شود.. این بیماری چون اولین بار در منطقه‌ای به نام التور در آفریقا پیدا شد، به این نام مشهور می‌باشد. عامل بیماری مدت زیادی در آب زنده می‌ماند و در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی آن بالا است، بیشتر شایع است و بیشتر عامل بیماریزا از طریق مدفوع و فاضلاب قابل انتقال است.

وبا یک بیماری عفونی است که عامل ایجاد آن یک باکتری به نام ویبریوکلرا است این باکتری بیشتر در آب زندگی می کند و از طریق خوردن آب آلوده وارد دستگاه گوارش شده و در معده و روده تکثیر پیدا میکند. این باکتری با ترشح سم موجب دفع بیش از حد آب و املاح بدن از دیواره روده می شود و به همین دلیل معمولا با علامت اسهال همراه است. این باکتری از طریق مدفوع انسان در محیط پخش شده و میتواند آب و غذا را آلوده کند.

وبا یک بیماری اسهالی حاد عفونی و به شدت مسری است که به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به باکتری ویبریوکلرا ایجاد می‌شود

وبا یک بیماری جدی باکتریایی است که باعث اسهال شدید و کم آبی بدن شده و به معمولاً از طریق آب آلوده پخش می‌شود. در موارد شدید، درمان فوری ضروری است زیرا ممکن است مرگ در طی چند ساعت اتفاق بیفتد، حتی اگر قبل بیماری از سلامت کامل برخوردار بوده‌اید.

علائم و نشانه ها

علائم شاخص بیماری، اسهال آبکی، استفراغ و از دست رفتن آب بدن می باشد. شروع بیماری با اسهال آبکی حجیم، بدون تب و دل پیچه بوده و مدفوع حالت آب برنجی دارد. معمولا بدون بو بوده یا بوی ماهی دارد. استفراغ و گرفتگی دردناک در پاها شایع می باشد.در موارد شدید بیمار دچار دل پیچه و درد دست ها و پاها می شود.

بیشتر افراد در معرض وبا هرگز بیمار نمی‌شوند. در حقیقت، در بیشتر موارد، شاید هیچوقت متوجه نشوید که در معرض آلودگی وبا قرار گرفته اید. پس از آلوده شدن، به مدت ۷ تا ۱۴ روز در مدفوع خود باکتری‌های وبا را دفع می‌کنید. وبا معمولاً مانند سایر بیماری‌ها باعث اسهال خفیف تا متوسط ​​می‌شود.

از هر ۱۰ نفر آلوده یک نفر، علائم معمولی را طی دو تا سه روز پس از عفونت ایجاد می‌کنند.

علائم شایع وبا شامل موارد زیر است:

• شروع ناگهانی اسهال

• حالت تهوع

• استفراغ

• کم آبی بدن خفیف تا شدید

کم آبی بدن ناشی از وبا معمولاً شدید است و می‌تواند باعث خستگی، بد خلقی، گود افتادگی چشم، خشکی دهان، خشکی پوست، عطش شدید، کاهش خروج ادرار، ضربان قلب نامنظم و فشار خون پایین شود.

کم آبی ممکن است منجر به از بین رفتن مواد معدنی در خون و عدم تعادل الکترولیت شود. اولین نشانه عدم تعادل الکترولیت، گرفتگی شدید عضلات است. این اختلال در نهایت می‌تواند منجر به شوک شود.

راههاي انتقال وبا

شایع‌ترین راه انتقال این بیماری آشامیدن آب یا خوردن مواد غذایی آلوده به باکتری ویبریوکلرا است، آلودگی دست‌ها نیز ممکن است موجب انتقال بیماری شود. در شرایط همه‌گیری وبا، معمولاً منبع آلودگی، مدفوع فرد آلوده است که منجر به آلودگی آب یا مواد غذایی می‌شود.

باکتری وبا معمولاً در آب یا غذاهایی که توسط مدفوع فرد آلوده به باکتری وبا آلوده شده است، یافت می‌شود. این بیماری عموماً در مکان‌هایی با تصفیه ناکافی آب، دفع نامناسب و غیر بهداشتی مدفوع یا فاضلاب و نیز مناطق با بهداشت ناکافی ایجاد شده و گسترش می‌یابد. باکتری وبا همچنین می‌تواند در محیط رودخانه‌های شور و آب‌های ساحلی زندگی کند.

راههای انتقال‌ بيماري
وبا
وبا مي‌تواند از طريق تماس با چيزهايي آلوده به ميكروب وبا مانند دست دادن با دست‌هاي آلوده بيمار، تماس با استفراغ يا مواد دفعي بيمار، ملحفه و لوازم آلوده او مثل ليوان، ظروف و حوله و.... منتقل شود..

وبا مي‌تواند از طريق خوردن آب آلوده به مدفوع مانند استفاده از چاهها، استخرها، جويبارها و درياچه‌هاي آلوده منتقل شود

راههای پیشگیری ازبیماری وبا

1- سعی کنیم برای نوشیدن آب ، شستشوی ظروف ، خوردن سبزیجات از آب لوله کشی کلردار استفاده کنیم. در غیر این صورت آب را بجوشانیم و پس از سرد شدن مصرف کنیم.

2- در زمان شيوع وبا از خوردن سبزيجات خام پرهيز شود. وسبزیجات و میوه‌ها را قبل از مصرف با محلول پرکلرین گندزدایی و پس از شستن با آب سالم مصرف کنیم.

3- از خوردن ماهی خام یا کم پخته که از آب آلوده گرفته شده، اجتناب کنیم و از شنا کردن در آب رودخانه، جوی‌ها یا استخرهای آلوده خودداری کنید

4- به دیگران توصیه کنیم از شنا کردن در استخرهای عمومی و از خوردن آبمیوه و ساندویچ یا هر غذایی که احتمال داده می شود آلوده باشد، جدا خودداری کنند.

قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت، دست‌های خود را با آب و صابون خوب بشویید . 5-

6- از آشامیدن آب‌های مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضای سبز جداً اجتناب كنید.

تدابیر بهداشت محیط

- افزایش میزان كلر آب لوله كشی توسط شركت‌های آب و فاضلاب كشور تا از ورود و تكثیر عوامل بیماری زا جلوگیری شود.

- جلوگیری از فعالیت فروشندگان دوره‌گرد مواد غذایی توسط وزارت كشور، شهرداری و استانداری‌های سراسر كشور.

- با توجه به اینكه در برخی از نقاط حاشیه شهر نظیر محدوده جنوب تهران برای آبیاری سبزیجات احتمالاً از فاضلاب استفاده می‌شود، شهروندان حتی‌المقدور سبزیجات مصرف ننمایند و در صورت لزوم مصرف، هیچ نوع سبزی خامی را بدون عملیات پاک سازی و سالم‌سازی ( انگل زدایی، ضدعفونی) مصرف نكنند.

- پس از هر اجابت مزاج دست‌ها را كاملا با آب و صابون شست و شو داده و از سلامت آب آشامیدنی مصرفی اطمینان كامل داشته باشند.

- تامین آب سالم و تصفیه شده، دفع بهداشتی فاضلاب ، بهداشت خوراکیها و آموزش بهداشت به عنوان مؤثرترین روش پیشگیری .

- همچنین برای درمان وبا نباید وقت را از دست داد ، بیمارانی که کم آبی متوسط دارند باید با مایع خوراکی درمان شوند و به نزدیکترین مرکز درمانی یا بیمارستان منتقل شوند و در راه رسیدن به بیمارستان مایعات خوراکی به آنها داده شود. در موارد کم آبی شدید مستلزم دادن مایع از راه وریدی است که میزان مایعات و الکترولیتها توسط پزشک محاسبه و به بیمار تزریق می شود .

- اصل کار این است که دادن مایعات خوراکی باید برابر با میزان از دست دادن مایعات از راه دفعی باشد. به عنوان درمان کمکی توسط پزشک معالج آنتی بیوتیک داده می‌شود تا دوره بیماری را کوتاه و مدت دفع ویبریوری وبا از راه مدفوع کم شود.

- در نهایت نظارت و كنترل كیفی‌آب شرب شهری و روستایی، كنترل مراكز تهیه و توزیع مواد غذایی، نظارت بر دفع بهداشتی زباله‌ها، نخاله‌ها و فاضلاب شهری، نظارت بر اماكن عمومی همچون استخرها، نظارت بر كارخانجات یخسازی و كنترل پایانه های مسافربری را می توان از اقدامات بهداشتی عنوان كرد.

درمان وبا

در اغلب بیماران مبتلا به وبا، تنها درمان با ORS کافی است. در اغلب موارد، محلول های خوراکی ORS می تواند بیماران را حتی با وجود استفراغ، از دهیدراتاسیون رهایی بخشد زیرا جذب محلول ORS به هر حال صورت می گیرد. بسته های پودر ORS با فرمول توصیه شده سازمان جهانی بهداشت برای تنظیم تعادل الکترولیتی و آنچه از طریق مدفوع از دست رفته است، کاملا مناسب می باشد. در موارد دهیدراتاسیون شدید، به منظور پیشگیری از بروز شوک، نارسایی کلیه و مرگ در ابتدا می بایست مایعات و الکترولیت های از دست رفته را با محلول های وریدی جبران کرد. اگرچه در این بیماران نیز محلول خوراکی ORS می بایست به محض توانایی بیمار در نوشیدن، شروع و جایگزین تزریقات وریدی گردد.

محلول وریدی ارجح توصیه شده، رینگر لاکتات می باشد. در صورت عدم دسترسی می توان از نرمال سالین (Normal Saline) یا از محلول قندی نمکی (Half normal saline with 5% glucose) استفاده نمود. این سرم ها برای جبران الکترولیت های بدن کم اثر تر می باشند زیرا اختلالات الکترولیتی را بر طرف نمی کنند. در چنین مواردی می بایست بطور همزمان محلول ORS جهت جبران الکترولیت های از دست رفته تجویز گردد. دقت شود که تجویز محلول های قندی تنها، هیچگونه اثری در درمان دهیدراتاسیون نداشته و نمی بایست تجویز شوند.

در شرایطی که دسترسی به محلول های وریدی وجود ندارد و یا بیمار قادر به خوردن ORS نیست می توان از لوله بینی معدی (Nasogastric Tube) جهت رساندن محلول ORS به بیمار استفاده کرد.

تجویز آنتی بیوتیک حجم و طول مدت اسهال و مدت عفونت زایی را کاهش می دهد. آنتی بیوتیک جهت بیماران دچار دهیدراتاسیون شدید توصیه می شود. تجویز گسترده دارو می تواند منتج به ایجاد سوش های مقاوم دارویی و به هدر رفتن منابع محدود پزشکی گردد. زمانی که با وجود تجویز آنتی بیوتیک، اسهال بیش از 48 ساعت ادامه یابد، احتمال وجود مقاومت دارویی مطرح است.

گردآوری و تدوین: دکتر امیر فلاح نژاد – دکتر داروساز