سیاه‌دانه، یا «شونیز» (انگلیسی: Nigella Sativa‎) گیاهی یک ‌ساله و گلدار و بومی جنوب غربی
آسیا
است از تیره آلاله‌ها و شماره گلبرگ‌های آن از پنج تا هشت است و دانه‌های سیاه‌رنگ آن در برگه‌های وسط گل قرار گرفته و بوی مخصوصی دارد.

در
ایران
این گیاه به‌ویژه در
اراک
و
اصفهان
به فراوانی می‌روید.

مواد معدنی و ویتامین های موجود در سیاه دانه در درمان
دیابت، سل، بیماری های قلبی و عروقی،
کم خونی
و
میگرن
مفید است.

اسیدهای چرب ضروری فراوان موجود در سیاه دانه آن را به نوعی مواد غذایی ضد سرطان تبدیل کرده که در حفظ سلامت پوست و مو نیز مفید است.

سیاه دانه آهن و
پتاسیم
فراوانی دارد و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، باعث رفع مسمومیت خونی و
یبوست
می شود.

سیاه دانه دارای خواص بسیار زیادی از جمله در درمان سرطان ها، درمان
زخم معده، نابودی سموم در کبد و نیز تنظیم سیستم گوارش بدن دارد.

افرادی که بعد از ابتلا به
سرماخوردگی
مدام عطسه می کنند می توانند جوشانده مخلوط سیاه دانه بوداده و
روغن زیتون
را به مدت یک دقیقه روی پیشانی خود مرهم کنند. این مخلوط به آنها کمک می کند تا از شر عطسه ها خلاص شوند.

برخی از درمانگران طب سنتی بر این باورند که سیاه دانه جویده شده و ترکیب شده با بزاق دهان موجب درمان
زگیل
می شود.

افراد مبتلا به
سینوزیت
بهتر است در فصل پاییز هفته ای یک بار از بخور سیاه دانه استفاده کنند.

مصرف سیاه دانه در وعده های غذایی برای خانم های سردمزاجی که شیر آنها برای نوزادشان کم است موثر است و به مرور موجب افزایش شیر آنها می شود.

از اصلی ترین خواص معجون سیاه دانه این است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.

مصرف سیاه دانه در طب اسلامی تاکید شده است و امامان و پیامبر اکرم (ص) از خواص آن برای درمان درد‌ها نام برده اند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: “ما من داء إلا فی الحبه السوداء منه شفاء إلا السام” یعنی هیچ بیماری نیست مگر شفای آن در سیاه دانه است جز مرگ.
امام رضا علیه السلام درباره خواص اعجاب انگیز سیاه دانه می‌فرماید: در سیاهدانه برکت است. در چهل چیز خداوند برکت قرار داده ازحبوبات و جمادات هم سیاهدانه را بر گزیده است.
مطابق توصیه امام رضا علیه السلام سیاه دانه و بوییدن گل نرگس خاصیت ایمنی در برابر زکام را دارند. امام رضا (ع) می‌فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ، وکذلِک الحَبَّهُ السَّوداءُ، گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنی می‌بخشد و همچنین است سیاه دانه.

از مضرات احتمالی سیاه دانه می‌توان به موارد زیر اشاده کرد:

• ایجاد خارش و حساسیت در نتیجه‌ی تماس با دانه‌های سیاه دانه وجود دارد.
• این حالت نوعی آلرژی است که به درماتیت تماسی معروف است.
• سیاه دانه منجر به کنترل فشار خون و کاهش آن می‌شود، اما کاهش شدید فشار خون برای عده‌ای از افراد مضر است.
• افت فشار خون مانع انتقال صحیح اکسیژن به مغز و قلب و در نتیجه سردرد و تهوع می‌شود.
• زنان باردار نباید سیاه دانه مصرف کنند، زیرا مصرف آن باعث انقباض ماهیچه‌های رحم می‌شود و احتمال سقط جنین و آسیب به آن را در پی دارد.
• مطالعات مرکز تحقیقاتی سرطان نشان می‌دهد که سیاه دانه با داروهای شیمی درمانی تداخل دارد و می‌تواند اثر درمان‌های متداول سرطان را خنثی و یا کاهش دهد.
• بهتر است قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.
• افرادی که طبع گرم دارند بهتر است در مصرف سیاه دانه زیاده‌روی نکنند.
• استفاده از سیاه دانه به تنهایی ممکن است خوشایند نباشد؛ به همین دلیل بهتر است در کنار آن کمی عسل میل کنید.
• همان طور که ملاحظه کردید سیاه دانه خواص درمانی بی‌شماری دارد و بهتر است در کنار رژیم غذایی خود از روغن سیاه دانه برای لاغری حداکثر استفاده را بکنید.
• دور از اغراق نیست اگر بگوییم سیاه دانه معجون سلامتی، کاهش استرس و کاهش عوارض بیماری‌های متعدد است.
• البته این را هم در نظر داشته باشید که لاغری با سیاه دانه به تنهایی میسر نیست و برای کاهش وزن باید از یک برنامه غذایی سالم و ورزش روزانه پیروی کنید.
• گردآوری و تدوین : دکتر امیر فلاح نژاد ؛ داروساز